Uroczystość rozpoczęła się od odśpiewania Hymnu Państwowego, a następnie „Marszu Sybiraków” – pieśni, która symbolizuje pamięć o tragicznych losach zesłańców. Po muzycznym wstępie, głos zabrał dyrektor Muzeum Ziemi Lubuskiej, Leszek Kania, który przypomniał historyczne tło wydarzeń sprzed 85 lat.
– „Spotykamy się w wyjątkowym dniu, by uczcić pamięć ofiar agresji sowieckiej na Polskę. 17 września 1939 roku Związek Radziecki, łamiąc wszelkie zasady prawa międzynarodowego, dokonał napaści na nasze państwo. To był brutalny cios w plecy, który spowodował nie tylko destabilizację obrony kraju, ale również otworzył drzwi do lat terroru i prześladowań” – powiedział Leszek Kania.
Dyrektor następnie przywitał zgromadzonych gości, w tym m.in. posłankę na Sejm Rzeczypospolitej Katarzynę Osos, przedstawicieli duchowieństwa oraz środowisk kombatanckich.
– „Jest mi niezmiernie miło powitać Państwa na tej doniosłej uroczystości, choć niestety z powodu trudnej sytuacji powodziowej nie wszyscy zaproszeni goście mogli dziś do nas dotrzeć” – dodał Kania, odnosząc się do sytuacji meteorologicznej w regionie.
Kolejnym mówcą był prezes Zielonogórskiego Związku Sybiraków, Wacław Mandryk. W swoim wystąpieniu przypomniał tragiczne losy Polaków zesłanych na Sybir.
– „17 września 1939 roku, w wyniku agresji sowieckiej, tysiące naszych rodaków zostało brutalnie oderwanych od swoich domów i zesłanych na Syberię. Ekstremalne warunki klimatyczne, brak żywności i opieki medycznej, a także katorżnicza praca sprawiły, że setki tysięcy ludzi, w tym około 150 tysięcy dzieci, straciły życie” – mówił Mandryk. Jego słowa były pełne emocji, podkreślające, jak wielkim wyzwaniem było przetrwanie tych strasznych czasów.
W dalszej części uroczystości głos zabrała również Bożena Bogucka, dyrektor Zespołu Szkół i Placówek Kształcenia Zawodowego w Zielonej Górze, której szkoła nosi imię Zesłańców Sybiru. Jej wystąpienie skupiło się na roli edukacji w pielęgnowaniu pamięci o tragicznych losach zesłańców.
– „Nie można budować przyszłości bez pamięci, prawdy i wybaczenia. Pamięć o zesłańcach Sybiru jest niezwykle istotnym elementem kształtowania tożsamości narodowej i wychowania patriotycznego. Nasza szkoła, nosząca imię Zesłańców Sybiru, daje uczniom możliwość czerpania z postaw bohaterów, którzy w obliczu niewyobrażalnych trudności pozostali wierni Polsce i jej wolności” – podkreśliła Bożena Bogucka.
Podczas uroczystości przypomniano także o postaci Zbigniewa Więckowskiego, który urodził się zaledwie kilka tygodni przed podpisaniem paktu Ribbentrop-Mołotow i sam doświadczył okrucieństw zesłania. Jego osobista historia, naznaczona tragiczną śmiercią rodziców i zesłaniem na Sybir, stanowiła wymowny przykład losu tysięcy polskich rodzin. W Muzeum Ziemi Lubuskiej można zwiedzać wystawę tego artysty, która właśnie nawiązuje do tych trudnych wydarzeń historycznych, które na zawsze odcisnęły piętno na życiu wielu ludzi.
Głos zabrał także ksiądz Eugeniusz Jankiewicz. Duchowny podkreślił moralny wymiar tragedii Sybiraków, przypominając, że była to nie tylko katastrofa polityczna i militarna, ale przede wszystkim ludzka tragedia.
– „Nasze dzisiejsze spotkanie jest okazją, by powrócić do tragicznych dni września 1939 roku, kiedy to dwa totalitarne reżimy – hitlerowskie Niemcy i Związek Radziecki – niemal jednocześnie zaatakowały Polskę. Do dziś nie znamy dokładnej liczby ofiar sowieckiej okupacji, ale pamięć o nich powinna być dla nas wszystkich moralnym zobowiązaniem do pielęgnowania historii i dążenia do prawdy” – powiedział ks. Jankiewicz.
Następnie wręczono odznaczenia osobom, które przez wiele lat aktywnie działały na rzecz Zielonogórskiego Związku Sybiraków.
Oprawę muzyczną przygotowali uczniowie z ZSiPKZ w Zielonej Górze.
