Odszedł dr Stanisław Kowalski

(6.10.1931-6.10.2025)

Wybitny specjalista zasłużony nie tylko dla Muzeum Ziemi Lubuskiej ale też dla całego regionu lubuskiego.

W karierze zawodowej łączył pracę konserwatora zabytków oraz muzealnika. Był historykiem sztuki, znawcą urbanistyki oraz architektury. Jego pasja badawcza oraz zaangażowanie pozwoliły uratować niejeden cenny zabytek. Człowiek pozostający w żywym dialogu z zabytkami, dostrzegający istotę ich piękna i trafnie rozpoznający dotyczące ich problemy merytoryczne.

Stanisław Kowalski urodził się 6 października 1931 r. w Woli Wydrzynej w pobliżu Radomska. Ze względu na wybuch wojny podjął naukę w miejscowej szkole dopiero w 1945 r. rozpoczynając swoją edukacyjną ścieżkę od trzeciej klasy. Po wojnie wraz z rodziną przeniósł się do Jędrzejowa, gdzie kontynuował naukę.

Ponieważ wiązał swoją przyszłość zawodową z oświatą i nauczaniem, po szkole podstawowej podjął naukę w Liceum Pedagogicznym w Wągrowcu. Sytuacja jednak uległa zmianie, a jedna wycieczka szkolna do poznańskiego muzeum zadecydowała o odkryciu pasji, która determinowała dalsze życiowe wybory. Po roku nauki z liceum w Wągrowcu Stanisław Kowalski przeniósł się do liceum ogólnokształcącego w Trzciance. W 1952 r. zdał maturę i został studentem historii sztuki na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, gdzie zaprzyjaźnił się z Janem Muszyńskim, którego propozycja pracy na zawsze związała go z Zieloną Górą.

W 1956 r. Stanisław Kowalski otrzymał angaż w Urzędzie Konserwatorskim w Zielonej Górze. W 1964 roku awansował na stanowisko Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Powierzono mu kontynuację szeregu istotnych z konserwatorskiego punktu widzenia zadań m.in. odbudowa rynku w Bytomiu Odrzańskim czy pałacu w Żaganiu, trwałe zabezpieczenie pałacu w Brodach, kościoła farnego w Głogowie i wiele innych.

Od 1984 r. Stanisław Kowalski pełnił rolę dyrektora Muzeum Ziemi Międzyrzeckiej.

W 1987 r. wrócił do Zielonej Góry, gdzie już jako pracownik Muzeum Ziemi Lubuskiej odpowiadał za organizację prac nad planowanym muzeum historycznym Zielonej Góry. Choć owe muzeum z niezależnych przyczyn lokalowych nie powstało, Stanisław Kowalski nada był związany z Muzeum Ziemi Lubuskiej, w którym w latach 1989 – 1996 pełnił funkcję wicedyrektora.

W 1996 r. przeszedł na zasłużoną emeryturę, jednak wciąż służył muzealnikom dobrą radą i zaszczycał swoją obecnością podczas rozmaitych wydarzeń.

Jego dorobek badawczy obejmuje ponad 150 artykułów, ważne prace zbiorowe oraz kilka książek.

Publikował m. in. w „Nadodrzu”, „Studiach Zielonogórskich” czy w „Museionie”. Do najbardziej znaczących publikacji jego autorstwa należą m.in. „Zabytki Środkowego Nadodrza”, „Zabytki województwa zielonogórskiego” oraz „Leksykon zabytków architektury Pomorza Zachodniego i województwa lubuskiego” (autor części poświęconej regionowi lubuskiemu).

Za swoją owocną pracę i niekwestionowane zaangażowanie otrzymał złoty medal „Zasłużony kulturze – Gloria Artis” oraz nagrodę „Studiów zielonogórskich” – Laudant illa sed ista legunt.

Jak powiedział Stanisław Kowalski bez zrozumienia zabytku, dostrzeżenia jego piękna i niepowtarzalnych wartości trudno byłoby uprawiać zawód konserwatora.

Dziękujemy za życzliwość okazywaną Muzeum, dzielenie się nie tylko wiedzą i pasją, lecz także wrażliwością na otaczające nas piękno ukryte w zabytkach architektury i sztuki.