Aleksandra Domańska-Bortowska, Kurhan martwego ptaka, 1976

Metaforyczna kompozycja plenerowa, której zasadniczy element stanowią dwie połówki rozłupanego kamienia (szarego granitu) – przypominające pęknięte jajo – umieszczone na nieregularnej, granitowej podstawie zbliżonej kształtem do niskiego, wydłużonego prostopadłościanu. Powierzchnia obu połówek od zewnątrz jest chropowata, zarazem wyszlifowana z dużą regularnością, odwrotnie niż wewnętrzne ścianki tych struktur – wypolerowane, lecz nieregularne.

Na powierzchni obu ścianek dostrzegalne są symetryczne względem siebie wnęki, przypominające kształtem negatyw sylwetki martwego ptaka.Kompozycję dopełnia niewielki, wyprofilowany głaz pomiędzy połówkami „jaja”, który do pewnego stopnia odwzorowuje kształt „negatywowych” wnęk po bokach. Całość osadzona została na szczycie miniaturowego kopca – symbolicznego kurhanu – będącego integralną częścią kwatery zielonej zlokalizowanej na deptakowej Alei Niepodległości w Zielonej Górze, naprzeciw budynku Muzeum Ziemi Lubuskiej. Kompozycja należy do cyklu dojrzałych dzieł rzeźbiarskich Domańskiej-Bortowskiej, których zasadniczym motywem jest ptak, wedle autorki niosący znaczenia ze stylu „niepotrzebnych śmierci” i życia. Cytując słowa artystki: […] W „Kurhanie chodzi o daremność narodzin – miało być życie, a został ślad po nim, grób. […]

Aleksandra Domańska-Bortowska urodziła się w 1939 roku w Toruniu. Studiowała na Wydziale Sztuk Pięknych toruńskiego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, uzyskując dyplom w pracowni rzeźby u prof. Tadeusza Godziszewskiego w 1962 roku. Doczekała się wielu wystaw indywidualnych, jak również brała udział w licznych wystawach w kraju, m.in. II Festiwalu Sztuk Pięknych (Warszawa 1968), II i III Ogólnopolskiej Wystawie Rzeźby Młodych (Kraków 1969, 1971), wystawie Medalierstwo w XXX-leciu Polski Ludowej 1944-1974 (Wrocław 1974), I, III, IV, V Biennale Małych Form Rzeźbiarskich (Poznań 1977, 1981, 1983, 1985), Ogólnopolskiej Wystawa Rzeźby Tendencje i Osobowości 1974-79 (Warszawa 1979), Współczesne Medalierstwo Polskie 1974-1979 (Wrocław, Muzeum Sztuki Medalierskiej 1979) oraz za granicą, m.in. we Włoszech, Niemczech, Bułgarii, Czechosłowacji i na Kubie. Uczestniczyła ponadto w licznych ogólnopolskich plenerach i wystawach poplenerowych w latach 70. i 80. XX w., brała udział w plenerach rzeźbiarskich i pobytach twórczych w Orońsku. Uprawia rzeźbę, medalierstwo, rysunek, emalierstwo i malarstwo ścienne. Od 1980 roku w Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze funkcjonowała Galeria Autorska Aleksandry Domańskiej-Bortowskiej.

Omawiana praca eksponowana była na Ogólnopolskiej Wystawie Rzeźby Tendencje i Osobowości 1974-79 w warszawskiej Zachęcie (1979), w 1981 roku została umieszczona na zielonogórskim deptaku – wraz z rzeźbą Owoc – jako swoiste przedłużenie Galerii Autorskiej Aleksandry Domańskiej-Bortowskiej w MZL. Dokonana w 2024 roku konserwacja rzeźby obejmowała oczyszczenie powierzchni parą wodną, wspomagane preparatami chemicznymi usuwającymi nawarstwienia oraz zaplamienia pochodzenia organicznego. Dofinansowano ze środków programu własnego Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku pn. Rzeźba w przestrzeni publicznej dla Niepodległej – 2024 pochodzących z budżetu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.