Ekspozycję otwierają wysokiej klasy dzieła przedstawicieli tzw. nowej figuracji lat 70. i 80. XX wieku, wśród nich na pierwszym miejscu prace Edwarda Dwurnika, dosadnego i ironicznego komentatora, wręcz prześmiewcy polskiej rzeczywistości czasów komunizmu. Dwa płótna malarza – Krakowskie Przedmieście i Władysław Gomułka – obrazują społeczno-polityczny oraz obyczajowy klimat polskiej ulicy w początkach lat 80., jak również ówczesne zbiorowe marzenia i tęsknoty Polaków (oniryczny wizerunek I Sekretarza). Obrazy cechuje typowa dla Dwurnika pospieszna, rysunkowa forma i dosadny realizm, który wyróżnia także dramatyczne w wymowie rysunki artysty, w nieomal publicystyczny sposób dokumentujące społeczne niepokoje i represje komunistycznego reżimu w czasie stanu wojennego. Rysunki te są także bardzo osobistym zapisem reakcji autora na otaczające go realia, czemu sprzyjają wprowadzone elementy kolażu, z wykorzystaniem dziecięcych prac córki malarza, późniejszej artystki Poli Dwurnik. Nurt nowej figuracji reprezentuje także twórczość poznańskiej malarki Danuty Waberskiej, która w swoich wczesnych obrazach poruszyła problem życia psychicznego jednostki, w tym zwłaszcza dramat samotności, oraz zagadnienia dotyczące ludzkiego umysłu, wyrażone za pomocą wielowymiarowej symboliki okna i lustra. Z początkiem lat 80. Waberska rozpoczyna malowanie obrazów z cyklu Miasto, ukazujących opustoszałe przestrzenie miejskie, ponure i obojętne wobec ludzkiego losu. Miejscami jednak „uświęca” je strumień mistycznego światła, znamiennego dla duchowych poszukiwań artystki, coraz częściej podejmującej tematy biblijne (Walka Jakuba z Aniołem) i sakralne, z wykorzystaniem religijno-kosmologicznej symboliki światła i ciemności.
Pozostałe eksponowane prace ukazują różnorodność twórczych eksperymentów artystów tworzących w duchu abstrakcji geometrycznej, licznie reprezentowanych w zbiorach Muzeum. Artystyczne dokonania Zbigniewa Gostomskiego ujawniają wszechstronność twórcy, dla którego głównym punktem odniesienia było malarstwo oraz związane z nim zagadnienia kompozycji i budowy dzieła. Artysta w swoich pracach wykorzystuje zasady optycznej iluzji światła i cienia, ujawniając przy tym fascynację geometrią form i matematycznymi układami. Gostomski dąży również do zatarcia różnicy między figurą a tłem oraz zespolenia dzieła z otoczeniem, co widoczne jest zwłaszcza w reliefowym tryptyku Trzy krzyże, dopełnionym instalacją rzeźbiarską Pięć kul. Poza ramy tradycyjnego malarstwa wykracza również twórczość Kajetana Sosnowskiego, który w połowie lat 60. XX wieku doszedł do abstrakcji geometrycznej, wyznaczającej kierunek jego dojrzałych, intelektualnych i twórczych poszukiwań, uobecnionych m.in. „obrazach szytych”. Do prac tych należą realizowane od 1978 roku Układy równowartościowe, budowane z pozszywanych kawałków wielobarwnego płótna. Ich kompozycja wyrasta z matematycznych zasad podziału płaszczyzny, a różnorodność konturów i kształtów form buduje zróżnicowane efekty światłocieniowe na powierzchni. Relacja pomiędzy światłem i przestrzenią stała się natomiast głównym tematem sztuki wrocławskiego artysty Jana Chwałczyka. Poprzez zainteresowanie formami biologicznymi i zjawiskami przyrody doszedł on do swoich urządzeń przestrzennych, w których swoistą iluzję tworzą reliefy ukrytych barw i cienie padające na wgłębione tło „instrumentu”. Dokonało się w nim połączenie form trwałych z iluzyjnymi, bliskie abstrakcji optycznej. Abstrakcja geometryczna stanowi wreszcie „znak firmowy” Mariana Szpakowskiego, jednego z najbardziej oryginalnych i zasłużonych dla środowiska artystów zielonogórskich lat 60. i 70. XX wieku. Po młodzieńczych próbach malarskich w duchu koloryzmu i malarstwa materii, około 1965 roku Szpakowski uległ fascynacji abstrakcją geometryczną, której pozostał wierny do końca. W sztuce artysty skupiły się istotne elementy związane z działaniami geometrycznymi, takie jak supremacja czystości formy, wyważenie optycznego ciężaru, iluzyjność złudzeń optycznych głębi, a nawet ruchu. Tego rodzaju poszukiwania konstruktywistyczne artysta rozwinął w zwłaszcza w swoich późniejszych pracach, nadając im formę reliefów.
[Jacek Gernat]
Danuta Waberska, Walka Jakuba z Aniołem, 1979-80, ol., pł., 90×134,5 cm
Edward Dwurnik, Władysław Gomułka, 1988,
Kajetan Sosnowski,Układy równowartościowe, 1978,
Marian Szpakowski, Kompozycja I z cyklu 65-66, 1966,
Marian Szpakowski, Relief czerwony, 1969,
Prace Zbigniewa Gostomskiego-na pierwszym planie rzeźba Pięć kul, w głębi tryptyk Trzy krzyże (obie 1984)
Praca na sliderze: Danuta Waberska, Stopnie, 1985,
Kurator wystawy
Jacek Gernat
Termin wystawy
25.09 – 31.10.2020
Mecenas wydarzenia:
