Zbiory
Zbiór ceramiki

Najliczniejszą grupę wyrobów rzemiosła w Dziale Sztuki Dawnej stanowi zbiór ceramiki europejskiej od XVIII do końca XX wieku. Składa się na niego blisko 400 różnorodnych obiektów obrazujących różne rodzaje ceramiki. Są wśród nich wyroby z kamionki, fajansu i majoliki.

Ze Śląskiem związana jest popularna do dzisiaj kamionka bolesławiecka z butlami, dzbanami oraz cedzakami. Grupa wyrobów fajansowych liczy ponad 50 obiektów. Należą do nich między innymi wazy z wytwórni w Delft. Zupełnie inny charakter mają natomiast barwnie malowane talerze ludowe z Prószkowa na Śląsku czy ćmielowska waza z fajansu delikatnego. Zespół wyrobów porcelanowych otwierają wyroby chińskie. Jest wśród nich okazały wazon z zoomorficznymi antabowymi uchwytami, talerze, wazony oraz urzekająca bielą i świetlistością cienkościennej porcelany filiżanka. Porcelanę europejską reprezentują wyroby królewskiej manufaktury miśnieńskiej z najstarszym soliterem z 2. połowy XVIII wieku.

Do najpopularniejszych motywów zdobniczych występujących na talerzach, półmiskach, filiżankach, dzbankach i wielu innych wyrobach manufaktury miśnieńskiej, należy motyw cebulowy. Częstym elementem zdobniczym były także kwiaty europejskie, widoczne na miśnieńskim serwisie śniadaniowym oraz talerzach z wytwórni berlińskiej.

Ważne miejsce w produkcji porcelany zajmowała ceramika figuralna, urzekająca wyszukaną formą, bogactwem tematycznym, a także perfekcją wykonania, widoczną w trzech XIX-wiecznych figurkach miśnieńskich. Niezwykle popularne sceny z życia dworskiego ukazują XIX-wieczne figurki krynolinowe czy okazała scena z kąpieli, dzieło francuskiej manufaktury Sèvres. Obok barwnych i szkliwionych figurek produkowano także biskwity. Ten typ wyrobów prezentuje medalion Natura powstały w manufakturze berlińskiej w 1795 roku. Wybitnie dekoracyjny charakter mają okazałe wazy. Efektownym ich przykładem jest monumentalny, 85-centymetrowy wyrób z wytwórni saskiej, bogato zdobiony malowidłami i rzeźbami w formie putt.

Inną grupę w zbiorze ceramiki stanowią przedmioty o charakterze użytkowym. . Od dawna z porcelany wykonywano obudowy zegarów lub ich tarcze. Osobny zestaw tworzy lubiana i niezwykle popularna galanteria porcelanowa z drobnymi przedmiotami o charakterze ozdobnym i użytkowym. Należy do nich m. in. podstawka do zegarka kieszonkowego, puzderko, jajko wielkanocne zdobione wielobarwnymi motywami kwiatowymi oraz igielnik mieszczący przybory do szycia, lornetka teatralna czy przybory do toalety lub palenia z efektownymi główkami fajek. Szczególną formą jest porcelanowy nagrobek w formie otwartej księgi z wytwórni Carla Tielscha. Ciekawym akcentem są powstałe w Miśni porcelanowe monety zastępcze z Zielonej Góry, używane w czasie inflacji lat 20. XX wieku.

W kolekcji wyrobów XX-wiecznych są trzy secesyjne wazony oraz efektowna figura tancerki powstała w 1930 roku w wiedeńskiej wytwórni Goldscheidera.  Regionalny charakter mają wyroby fabryki porcelany w Żarach działającej od 1888 do 1945 roku, cenionej za interesujące wzornictwo i wysoką jakość wyrobów.

Ważną część zbioru stanowi duży zespół polskich wyrobów ceramicznych z końca lat 50. i 60. XX wieku. Liczy on blisko 130 obiektów, wśród których –obok przedstawień figuralnych – znajdują się wykonane w Instytucie Wzornictwa Przemysłowego w Sopocie przeobrażone formy użytkowe, jak dzbany, patery, wazony, misy czy popielniczki. Natomiast z Instytutu Wzornictwa Przemysłowego w Warszawie pochodzą porcelanowe przedstawienia ludzi i zwierząt, ich autorami są m.in. Lubomir Tomaszewski, Mieczysław Naruszewicz, Hanna Orthwein czy Henryk Jędrasiak.

Kolekcja europejskiej ceramiki ukazuje miejsce tej kruchej, a zarazem jakże trwałej materii w życiu człowieka. Od tysięcy lat oprócz funkcji użytkowych dostarcza ona wrażeń emocjonalno-artystycznych, stając się poprzez bogactwo form, technik zdobniczych i różnorodność zastosowań symbolem przemian stylowych i obyczajowych zachodzących w życiu ludzi różnych epok.

Na zdjęciach:

  • Zestaw soliter, Miśnia,
  • Scena w kąpieli, Sevres,
  • Figura, Tancerka, Goldscheider,
  • Waza dekoracyjna, porcelana figuralna, złocona, malowana, ok. 1900 r., Potschappel)