Artystyczne dokonania Zbigniewa Gostomskiego, twórcy wszechstronnego, jednego z czołowych eksperymentatorów w polskiej sztuce współczesnej, znacząco wybiegają poza ramy tradycyjnie rozumianego malarstwa. Pomimo różnorodności środków wyrazu, malarstwo oraz związane z nim zagadnienia kompozycji i budowy dzieła stanowią najważniejszy punkt odniesienia w twórczości artysty. Istotne znaczenie dla Gostomskiego ma struktura dzieła, nieograniczająca się do wymiaru materialnego, określana przez niego jako „obraz wewnętrzny”.
Punktem wyjścia dla rozwoju poszukiwań twórczych i teoretycznych refleksji autora stały się Przedmioty optyczne. Malowane czernią i bielą na płótnie bądź płaszczyznach znaczonych reliefem form, subtelnie sygnalizowały oczarowanie artysty geometrią, modelami matematycznymi i grą rytmicznych układów. Dostrzec możemy to w najstarszej pracy z kolekcji MZL, Przedmiocie optycznym XIII. Obraz podzielony jest na dwie prostokątne części (wklęsłą i wypukłą), malowane przez autora czernią i bielą w ten sposób, że w każdej części, która jest równocześnie osobną strefą malarską, powstaje na całej powierzchni równomierna gradacja waloru – jaśniejącego w kierunku prawie bieli i ciemniejącego w kierunku prawie czerni. Urzeczywistniony w ten sposób nieuchwytny, naprzemienny przepływ światła i cienia w obu partiach obrazu staje się źródłem nietypowego złudzenia świetlno-przestrzennego. Odmienną ilustracją zagadnienia przestrzeni jest Przedmiot optyczny XXIII, złożony z dwóch rozmiarów białych kul, uszeregowanych w rzędy przypominające układ współrzędnych na czarnym tle. Pozornie symetryczny układ kul – tworzących sekwencje przenikających się elementów przestrzeni i płaszczyzny, partii światła i cienia – jest zaburzony przesunięciem poszczególnych elementów i sprawia wrażenie otwartej kompozycji, z możliwością jej kontynuacji w przestrzeni pozaobrazowej.
Na zdjęciach:
Zbigniew Gostomski urodził się w 1932 w Bydgoszczy, zmarł w 2017 roku w Otwocku. W latach 1953-1959 studiował na Wydziale Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie w pracowni prof. Michała Byliny. Od 1960 roku jest związany z warszawską ASP, od 1988 roku jako profesor na Wydziale Malarstwa. Był współtwórcą Galerii Foksal w Warszawie. Malarz, twórca artystycznych eksperymentów i fotografik. Blisko związany z wieloma znanymi artystami awangardy polskiej, m.in. Henrykiem Stażewskim, Janem Ziemskim, Marianem Boguszem, a szczególnie z Tadeuszem Kantorem. Brał udział w wielu jego happeningach (m.in. Cricotage, Happening Morski). Przez ponad dwadzieścia lat był również aktorem w Teatrze Cricot 2 Kantora biorąc udział we wszystkich jego sztukach. Uczestniczył w II edycji ogólnopolskich wystaw Złotego Grona w 1965 roku, na której otrzymał medal Złotego Grona.
