W latach 1949-1955 restrykcyjnie obowiązującym kierunkiem w sztuce polskiej był realizm socjalistyczny. Pod względem formalnym plastyka socrealizmu wykorzystywała wzorce realizmu i akademizmu z poprzedniego stulecia, odżegnując się od jakichkolwiek eksperymentów czy poszukiwań twórczych. Za wzór stawiano też sztukę radziecką i apelowano do polskich artystów, by tworzyli dzieła czytelne i przystępne dla mas – realistyczne w formie, a narodowe i socjalistyczne w treści. Powstałe wówczas realizacje plastyczne bardzo chętnie odwoływały się m.in. do etosu pracy.
Świniarka autorstwa A. Kenara to wzorcowy przykład „ideowo poprawnego” dzieła rzeźbiarskiego epoki socrealizmu w Polsce. Jest to jedna z najbardziej znanych prac powojennych tego rzeźbiarza. Nagrodzona na IV Ogólnopolskiej Wystawie Plastyki w warszawskiej Zachęcie w 1954 roku realizacja przedstawia wiejską scenę rodzajową odnoszącą się do etosu pracy na wsi. Odlew w brązie, który ukazuje pochyloną kobietę karmiącą małego prosiaka, doskonale oddaje obowiązującą ówcześnie metodę twórczą – „jedynie słuszny kierunek w sztuce”.
Zupełnie odmienna w swym charakterze i wymowie jest druga praca A. Kenara znajdująca się w naszej kolekcji. Kobiecość z roku 1956 to bardzo syntetyczny akt kobiecy, symbolizujący przełom w sztuce polskiej po 1955 roku. Drewniana polichromowana figura kobiety obejmującej misę przywodzi na myśl rzeźby afrykańskie, sprowadzone do syntetycznych, niemal abstrakcyjnych form. Wklęsłość misy postrzegana może być jako brzuch kobiety gotowy do macierzyństwa, natomiast dwie boczne wklęsłości mogą sugerować masywne uda i pośladki. Realizacja ta eksponowana była na XXVIII Międzynarodowym Biennale Sztuki w Wenecji w 1956 roku.
Na zdjęciach:
Antoni Kenar urodził się w 1906 w Iwoniczu, zmarł w 1959 roku Zakopanem Absolwent zakopiańskiej Szkoły Przemysłu Drzewnego w roku 1925, studiował następnie na Wydziale Rzeźby w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, którą ukończył dyplomem u Tadeusza Breyera w 1934 roku. Po studiach związał się ze stolicą. W 1944 roku wywieziony do obozu pracy do Niemiec. Był wybitnym pedagogiem, taternikiem. Uprawiał rzeźbę, ceramikę i rysunek. Od 1947 roku do śmierci kierował Liceum Technik Plastycznych w Zakopanem, które zapisało się w historii jako słynna „szkoła Kenara”. Jej absolwentami było wielu wybitnych twórców, m.in. Władysław Hasior, Stanisław Kulon czy Antoni Rząsa.
